Δύο Δρόμοι προς την Ουρ: Ουρρυθμία και Ουράκας.
0. Ουρ.
Η Ουρ είναι μια βιβλική πόλη που αναφέρεται στο βιβλίο της Γένεσης. Ανάμεσα σε άλλα, ήταν ο τόπος γέννησης του Αβραάμ. Η ταύτισή της με κάποια σημερινή τοποθεσία είναι ζήτημα ανάλυσης και διαφωνίας των αρχαιολόγων. Πρακτικά, είναι μια ονειρική τοποθεσία. Προσωπικά, βρέθηκα πριν πέντε χρόνια στην πόλη Ούρφα της ανατολικής Τουρκίας (Κουρδιστάν), η οποία θεωρείται υποψήφια αποδέκτρια της κληρονομιάς.
Πριν δύο μέρες κυκλοφόρησα το "Ουράκας, Ιαπωνίας", ένα δίσκο του οποίου το ομώνυμο κομμάτι κάνει λόγο για ένα πρώην ηφαιστειογενές έρημο νησί στον Ειρηνικό, το οποίο λειτουργεί για τον ποιητή (Αλέξανδρο Μοντεσάντο) ως προσωπική Ουτοπία, λειτουργώντας ως μελλοντικός στόχος του. Ο ποιητής/ναυτικός ταυτίζει τη μοναξιά του με τη μοναξιά του νησιού και ονειρεύεται να γίνει "η μόνη συντροφιά" του. Το Ουράκας σήμερα δεν ανήκει στην Ιαπωνία, μα στις ΗΠΑ. Η μοναξιά του βασίζεται ανάμεσα σε άλλα και στο γεγονός πως το ηφαίστειό του είναι πλέον ανενεργό. Στην πραγματικότητα του σήμερα, όμως, το ηφαίστειο είναι ενεργό. Το μοντεσαντικό Ουράκας, λοιπόν, όπως και η Ουρ, είναι μια ονειρική τοποθεσία. Δε δύναται να υπάρξει ταύτιση της ποιητικής νήσου με τη γεωγραφική, παρά μόνο ταύτιση των ποιητικών μεταφορών της μοναξιάς.
Πριν μία μέρα έγραψα το κείμενο "Ουρρυθμία", μερικές σημειώσεις πάνω στους τόπους, τις έννοιες, τις μεταφορές, τους στόχους και το ρυθμό. Αν και είχα μόλις κυκλοφορήσει το "Ουράκας", δεν ήμουν επηρεασμένος συνειδητά από το περιεχόμενο του εν λόγω ποιήματος, ούτε από την αλφαβητική αλληλουχία "Ουρ-άκας, Ουρ-υθμία" που παρατήρησα κατόπιν. Αφότου όμως την εντόπισα, η πόλη Ουρ και η Ούρφα αφυπνίστηκαν εντός μου. Με αυτήν τη συμπτωματική διαρρύθμιση σκέψεων, γράφω αυτό το κείμενο για τρεις λόγους: α. απόδοση τιμών στην ανάμνηση της Ούρφα, β. ψηφιακή μεταφορά του χειρόγραφου κειμένου της "Ουρρυθμίας", και γ. εκπλήρωση της παράκλησης ενός φίλου για κάποια λόγια για το δίσκο "Ουράκας, Ιαπωνίας".
1. Ουρρυθμία.
- Η διαλεκτική είναι δουλειά του νου. Ο νους εργάζεται διαλεκτικά και τα προϊόντα του είναι έν-νοιες. Παράγει περισσότερο ή λιγότερο, με διαφορετικούς ρυθμούς, ανάλογα την περίπτωση. Στην αυτοαναφορικότητα της παραγωγής έν-νοιας εντός του νου, ο ρυθμός της έννοιας είναι η έννοια του ρυθμού.
- Ο στόχος είναι μια κατάσταση όπου κάθε έννοια θα μπορεί να είναι η δυνητική μεταφορά (λογοτεχνική ή τοπική) μιας άλλης. Ποιο ήταν το υποκείμενο της προηγούμενης πρότασης; Ο στόχος. Στόχος τίνος; Ανασκευάζω την πρόταση: "Ο στόχος του στόχου είναι μια κατάσταση [...] μιας άλλης". Και ξανά, ανασκευάζω: "Ο στόχος του στόχου είναι μια κατάσταση μιας άλλης κατάστασης". Έτσι πέτυχε το μεταφορικό της στόχο η πρώτη πρόταση.
- Η φράση "διαρ-ρύθμιση του χώρου" δείχνει πως ο ρυθμός δεν είναι μόνον κάτι χρονικό. Ο ρυθμός είναι μια έννοια διαλεκτικής της συχνότητας και της πυκνότητας, συχνά πυκνά, πυκνά συχνά. Ένας αγώνας ταχυτήτων κορινθιακού, δωρικού και ιωνικού ρυθμού.
- Απέφυγε κάτι διαφημιστές μιας οικολογικής οργάνωσης το μεσημέρι στο δρόμο γιατί βιαζόταν (δεν ήθελε να ανοίξει κουβέντα). Το βράδυ άκουγε την προβληματική του βρύση να στάζει μια σταγόνα κάθε δεκαοχτώ δευτερόλεπτα. Αποφασίζει να συγχρονίσει το ρυθμό της δίψας της με το ρυθμό του προβλήματος της βρύσης του. Τοποθετεί ένα ποτήρι κάτω από τη βρύση και πίνει ένα ποτήρι νερό όποτε αυτό γεμίζει από το πρόβλημα της βρύσης.
- Η χωροχρονική μεταφορά του "τόπου" στο "ρυθμό", η τοπορυθμική μεταφορά του χώρου στο χρόνο είναι μεταναστευτική. Οι στερούμενοι σταθερού τόπου μετανάστες είναι οι ιθαγενείς της Ου-τοπίας. Οι στερούμενοι σταθερού ρυθμού μετανάστες είναι οι ιθαγενείς της Ουρ-ρυθμίας. Οι ηθικολόγοι (του καλού και του κακού) θα κάνουν λόγο για Ευτοπία, Δυστοπία, Ευρυθμία, Δυσρυθμία. Οι μουσικοί των μαθηματικών και οι μαθηματικοί της μουσικής θα μιλήσουν για το "Ά-τοπο" και για το "Άρ-ρυθμο".
- Η απαγωγή εις άτοπο οδηγεί στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Η απαγωγή εις άρρυθμο ίσως επιλύει μουσικά προβλήματα. Η μουσική της καρδιάς ακούγεται στις αρρυθμίες της. Οι άρρυθμοι ράπερς (σε σύγκριση με τους πολυάριθμους ρυθμικούς ράπερς) συνήθως κατονομάζουν τα πλέον φλέγοντα θέματα.
- Διάλογος μιξαρισμένων samples: "Πόσο χρονών είναι ο σκύλος σου;" "Σε ανθρώπινα χρόνια ή σε σκυλίσια;" "Αυτό το βουνό είναι πανάρχαιο." "Σε ανθρώπινα χρόνια ή σε βουνίσια;" "Αυτό το ποτάμι έχει ιστορία." "Δε μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι δύο φορές." "Αχιλλέας και χελώνα πάνε για κολύμπι στο ποτάμι και ο Αχιλλέας δίνει το προβάδισμα στη χελώνα." "Καλύπτω την αχίλλειο πτέρνα μου με ένα καβούκι χελώνας." "Έχουμε να τα πούμε δύο μήνες." "Είναι θέμα η απόσταση." "Φλέγον θέμα."
2. Ουράκας, Ιαπωνίας.
Πριν δύο μήνες ταξίδεψα στην Ελλάδα και σε ένα βιβλιοπωλείο βρήκα τη συλλογή ποιημάτων "Barco: Macao" του Κεφαλλονίτη ποιητή Αλέξανδρου Μοντεσάντου. Μια μικρή έκδοση του 1990 από τον "Έρασμο" που αριθμεί 54 σελίδες, ένα σκίτσο-προσωπογραφία του ποιητή από το "Επτανησιακό Ημερολόγιο" του 1963, ένα σύντομο εισαγωγικό/βιογραφικό σημείωμα (από όπου μαθαίνουμε πως η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη και το έτος θανάτου του αβέβαιο, αν και υπολογίζεται στο 1965 με σίγουρη τοποθεσία το Δαφνί), 14 ποιήματά του, 4 ανατυπώσεις χειρόγραφων εκδοχών του ποιητή και, τέλος, μια ανάλυση του ποιητή και των ποιημάτων εν είδει επιλόγου από τον φίλο και παραλήπτη των χειρογράφων του ποιητή Μάριο Μαρκίδη.
Ο φιλολογικός πόλεμος πάνω από τα ποιητικά κουφάρια βρίσκει δύο παρατάξεις, μια από την πλευρά του Καββαδία που υποστηρίζει πως ο γηραιότερος Μοντεσάντος είχε γνώση του καββαδιακού έργου και σιωπηρά υιοθέτησε το ύφος και τις τεχνικές του, και μια από την πλευρά του Μοντεσάντου που υποστηρίζει πως ο Μοντεσάντος ήταν στα καράβια όταν ο Καββαδίας γινόταν γνωστός και πως οι ομοιότητες αποτελούν απόδειξη των κοινών παραγόντων: δύο Κεφαλλονίτες στα καράβια θα εκφραστούν με τον ίδιο τρόπο για τα ίδια θέματα, αφήνοντας πάντα ένα δυνητικό φαντασιακό οργασμό για αντιγραφή του μοντεσαντικού έργου από τον Καββαδία. Η εγκάθειρξη του Μοντεσάντου στο Δαφνί και ο μοναχικός του θάνατος δίνουν μια δραματικότερη και πιο μυστηριώδη διάσταση στην προσωπικότητά του. Ίσως το Δαφνί να λειτουργεί σαν το Ουράκας, όπως αυτό περιγράφεται στο ποίημα.
Διαβάζοντας τα ποιήματα είδα τους λόγους σύγκρισης με τον Καββαδία. Μα είδα και αρκετά παραπάνω. Αυτά τα "παραπάνω" που είδα αναλογούν στα "παραπάνω" που "βλέπουν" οι πειρατές/ήρωες του ποιήματος "Barco: Macao" υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Για μένα τα ποιήματα λειτούργησαν ως οπιούχες ουσίες και ήθελα να μεταφέρω κάποια από αυτά σε ηχητική μορφή. Η αμεσότητα της ακουστικής διάσταση είναι πολύ πιο συναισθηματική από αυτήν της οπτικής. Έψαξα και τις σεβαστές δουλειές προηγούμενων καλλιτεχνών πάνω σε αυτά τα έργα, ονομαστικά, του Σωτήρη Δεμπόνου και του Δημοσθένη Μιχαλακόπουλου. Αλλά ήθελα κάτι "παραπάνω". Η επίσης πολύ σεβαστή δουλειά των Social Waste πάνω στο "Μαραμπού" του Καββαδία αποτέλεσε στοιχείο που πυροδότησε την τελική ιδέα για το δίσκο.
Η δουλειά έγινε πολύ γρήγορα. Γύρισα στη Δανία, ο Plankhton επιφορτίστηκε με τη μουσική παραγωγή που έλαβε χώρα σε δύο βράδια, έκανα τις ηχογραφήσεις σε δύο μέρες, με τον Plankhton περάσαμε στη μίξη, μετά από κάποιο διάστημα η Σοφία έπαιξε φλάουτο πάνω από τρία κομμάτια και ο Κιντίς-οολ χρησιμοποίησε σε ένα κομμάτι τεχνικές φαρυγγικού τραγουδιού και μια άρπα στόματος. Επεξεργάστηκα μια παλιά φωτογραφία του Ουράκας που βρήκα στο διαδίκτυο και το σκίτσο του ποιητή που βρισκόταν στο βιβλίο. Εξώφυλλο και οπισθόφυλλο ήταν έτοιμα.
Τα κομμάτια:
Η "Ντιάνα" αντικαθιστά μεταφορικά το νησί/απάγκιο που εντός της φουρτούνας/ζωής ο ποιητής στερείται. Το ποίημα είναι μια ανοιχτή απεύθυνση στη γυναίκα αυτή σε δεύτερο πρόσωπο και το όνομά της δεν παρουσιάζεται παρά μόνο στον τίτλο.
Το "Ουράκας" είναι το έρημο πρώην ηφαιστειογενές νησί του Ειρηνικού ωκεανού του οποίου η μοναξιά (έλλειψη κατοίκων, χλωρίδας και πανίδας) ταυτίζεται με αυτήν του ποιητή, ο οποίος αναγνωρίζει σε αυτό την ιδανική του συντροφιά που θα τον κατανοήσει.
Ο "Ατζύμι" είναι ο θλιμμένος Ιάπωνας ναυτικός που κάνει χαρακίρι όταν επιστρέφει στην Ιαπωνία αφότου έμαθε πως η γυναίκα του τον απάτησε με έναν Ευρωπαίο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του.
Ο "Καπετάν Θαλής" είναι ένας σκληρός, άθεος και μισάνθρωπος πλοίαρχος για τον οποίο όμως μαθαίνουμε στο τέλος του ποιήματος πως την περιουσία του μοίραζε κρυφά σε άπορες οικογένειες. Η αγνότητα των παιδιών των οικογενειών αυτών θα συντελέσει στη συγχώρεση της ψυχής του.
Το "Barco: Macao" είναι η ιστορία των μελών ενός πειρατικού πλοίου. Αφότου παρουσιάζεται το τραγικό παρελθόν τους που έδωσε διαφορετικούς λόγους στον καθένα να εξαρτηθεί από ναρκωτικές ουσίες, παρακολουθούμε τα καμώματα των πειρατών καθώς αντιλαμβάνονται την αλλοιωμένη πραγματικότητα εξαιτίας των ουσιών. Έχοντας καταναλώσει περισσότερες από τις μισές προμήθειες σε χασίς πριν τα μισά της διαδρομής, ο ποιητής που παρουσιάζεται ως μέλος του πληρώματος προσεύχεται στον Βισνού για θετικό άνεμο που θα τους οδηγήσει στον προορισμό τους προτού πεθάνουν από την έλλειψη ναρκωτικών.
Ο "Αλήτης" είναι η ιστορία ενός πρόσχαρου και ευγενούς σκύλου του οποίου η καλοσύνη ήταν ανώτερη των ανθρώπων. Ο σκύλος έγινε μέλος ενός ναυτικού πληρώματος και με τις πράξεις και τη συμπεριφορά του νοηματοδότησε την άχαρη ζωή των ναυτικών. Οι τελευταίοι επιστρέφουν στη μελαγχολική άσκοπη ζωή τους μετά το θάνατο του σκύλου.
Η "Altera Pars", η άλλη πλευρά, είναι η εύρεση δύο πτωμάτων στο χιόνι, όπου η νεκροψία καταδεικνύει ως αίτιο θανάτου τους τη στέρηση ναρκωτικών.
Ο "Captain Yalmar" είναι ένας ακόμα μισάνθρωπος Νορβηγός πλοίαρχος που ερωτεύεται έναν νεαρό του ναύτη. Μετά από μια άγρια φουρτούνα που ακολουθείται από την καταβύθιση του πλοίου τους, τα πτώματα των δύο βρίσκονται στην επιφάνεια της θάλασσας "σαν σε πόθο αγκαλιασμένα".
Δε θα μπω σε διαδικασία ανάλυσης των ποιημάτων. Επέλεξα το δρόμο της ερμηνείας. Κάποια από τα ποιήματα αυτά είναι δυσεύρετα στο διαδίκτυο, οπότε προς τέρψη των ακροατών του δίσκου έχω δακτυλογραφήσει όσα ερμήνευσα και τα έχω διαθέσει στο φάκελο που περιέχει και τα ηχητικά αρχεία, έτσι η ανάλυση μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα από οποιονδήποτε και χωρίς τη δική μου ακουστική ερμηνευτική παρέμβαση.
Ίσως η ερμηνεία και η ανάλυση να είναι το Ουράκας και η Ουρυθμία, όπως παρουσιάστηκαν σε αυτό το κείμενο. Δύο δρόμοι που οδηγούν στην Ουρ. Το Διονυσιακό και το Απολλώνειο, κατά Νίτσε.
Ο δίσκος είναι διαθέσιμος εδώ: https://www.mediafire.com/
Μια λίστα αναπαραγωγής στο YouTube υπάρχει εδώ: http://www.youtube.com/
