Νετσάγιεφ και Βουδισμός.

Νετσάγιεφ και Βουδισμός.

onesecbeforetheend

 1.

Δεν είμαι νετσαγιεφικός και, φευ!, ούτε Βουδιστής. Επίσης σε αυτό το κείμενο δε θέλω να αποδείξω πως ο παραγκωνισμένος Νετσάγιεφ ήταν Βουδιστής, ούτε βέβαια πως ο παραγνωρισμένος Βουδισμός έχει κάποια άμεση σχέση με την Κατήχηση του Επαναστάτη. Στόχος μου είναι να καταδείξω κάποιες παραλληλίες στα δύο αυτά συστήματα σκέψης, δίνοντας τροφή για αμφισβήτηση (και πιθανή εναλλακτική θέαση) για καθένα από αυτά. Δε θα περιγράψω κανένα από τα δύο, παραθέτω ωστόσο τρεις πηγές για κάποια βασικά κείμενα που με βοήθησαν να φτάσω σε αυτούς τους συλλογισμούς. Αυτά είναι η ίδια η Κατήχηση του Επαναστάτη του Νετσάγιεφ, το βιβλίο Θιβετανική Γιόγκα και Μυστικές Διδασκαλίες του Έβανς-Γουέντζ και η απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μπόρχες για το Βουδισμό.

2.

Ξεκινώ με μία πολύ απλή αντιστοίχηση εννοιών ανάμεσα στους δύο κόσμους σκέψης:

Σαμσάρα - Νιρβάνα

Σύστημα - Επανάσταση

Για τον κόσμο του παραδοσιακού ή Ζεν Βουδιστή, ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας είναι ο κόσμος των ψευδαισθήσεων ή αλλιώς Σαμσάρα. Σε αυτόν τον κόσμο είμαστε καταδικασμένοι να επανενσαρκωνόμαστε αέναα, εκτός εάν μέσω κάποιου διαλογισμού εκμηδενίσουμε όλες μας τις ψευδαισθήσεις (τουτέστιν τις αισθήσεις) και φτάσουμε στη λεγόμενη Νιρβάνα.

Για τον κόσμο του Νετσάγιεφ, ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε είναι ο κόσμος τον οποίο το εκάστοτε πολιτικό σύστημα μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε. Σε αυτόν τον κόσμο είμαστε υποχρεωμένοι να δουλεύουμε καθημερινά, εκτός εάν μέσω κάποιας ριζικής επανάστασης καταστρέψουμε ολοκληρωτικά αυτό το σύστημα και πετύχουμε έτσι την ποθητή επανάσταση.

3.

Αρχικά αυτές οι δύο προσεγγίσεις φαίνονται αρκετά επιφανειακές και κάποιος μπορεί να μην είναι σε θέση να διαχωρίσει τη θέση των Βουδιστών από αυτήν των Ινδουιστών ή τη θέση του Νετσάγιεφ από αυτές των ορθόδοξων αναρχικών. Υπάρχουν όμως κάποια ιδιαίτερα σημεία και στις δύο προσεγγίσεις που αποτελούν την ειδοποιό - κατ' εμέ - διαφορά των δύο συστημάτων από τα συγγενικά τους ρεύματα.

Ο Βουδισμός παραδέχεται πως εάν κανείς φτάσει στην ποθητή Νιρβάνα και το συνειδητοποιήσει, τότε δεν είναι στην κατάσταση της Νιρβάνα για τον απλούστατο λόγο πως σε αυτήν την κατάσταση δεν υπάρχει συνείδηση. Συνείδηση της Νιρβάνα δε σημαίνει παρά Σαμσάρα, ένα ακόμα παιχνίδι των ψευδαισθήσεων, από τα πλέον ύπουλα θα έλεγε κάποιος.

Ο Νετσάγιεφ προειδοποιεί πως τα εκάστοτε συστήματα προκαλούν εξεγέρσεις - ελεγχόμενες πάντα - δίδοντας στους υπηκόους τους την ψευδαίσθηση της επαναστατικής πράξης ή ακόμα και της ίδιας της επανάστασης. Μια τέτοια επανάσταση δεν είναι παρά ένα ακόμα παιχνίδι του συστήματος που στοχεύει στην πρόσκαιρη εκτόνωση των λαϊκών αποθημένων. Επανάσταση ελεγχόμενη από το σύστημα δεν είναι παρά μέρος του συστήματος.

4.

Και τα δύο συστήματα σκέψης φαίνεται πως συμφωνούν στο ότι ο "εχθρός" μπορεί να νικηθεί μόνο εκ των έσω:

Ο παραδοσιακός κι ο Ζεν Βουδισμός απορρίπτουν, έτσι, τον ινδουιστικό ασκητισμό που έχει την ψευδαίσθηση της τροπής προς τη Νιρβάνα. Ο Βουδισμός προτείνει πως τα πάντα είναι μέρος του παιχνιδιού και πως για να οδηγηθεί κανείς στη Νιρβάνα δε μπορεί να αποκλείσει την καλοπέραση και την ασωτεία. Δε μπορεί να απορρίψει τον κόσμο της ύλης εάν δεν τον έχει ζήσει αρκετά εις βάθος. Βέβαια, αυτό είναι ένα πέρασμα. Δε θα μείνει στην ύλη ο Βουδιστής, μα θα περάσει από κει ώστε να την ξεπεράσει οριστικά. 

Ο Νετσάγιεφ απορρίπτει τους οποιουσδήποτε φανερά ασχολούμενους με την επανάσταση ως επικίνδυνους για αυτήν και ως - άθελά τους έστω - πιόνια του συστήματος, υποβιβάζοντάς τους στην μικρή θέση του εργαλείου/πληροφοριοδότη για τη διετέλεση πλέον μεγαλεπήβολων σχεδίων. Ο ίδιος ο επαναστάτης οφείλει να φορέσει μια "μάσκα," να παρεισφρύσει στο σύστημα λαμβάνοντας καθαρά συστημικές θέσεις, ανεβαίνοντας στα ύψη της πυραμίδας με απώτερο στόχο να το καταστρέψει ολοσχερώς, από τον πυρήνα, μόνο όταν θα έχει φτάσει αρκετά βαθιά μέσα σε αυτό.

Ο κίνδυνος και στις δύο περιπτώσεις είναι σχεδόν ίδιος: στην περιήγησή του στον κόσμο των απολαύσεων, ο μεν Βουδιστής κινδυνεύει να υποκύψει στις τελευταίες, ενώ ο δε επαναστάτης κινδυνεύει να αφομοιωθεί από το σύστημα ξεχνώντας τον σκοπό του. Και οι δύο δικασίες, ο διαλογισμός αυτού του τύπου Βουδιστή και η ολοκληρωτική καταστροφή του συστήματος από τον επαναστάτη είναι μακροχρόνιες και, λόγω της ανθρώπινης φύσης της συνήθειας, ο κίνδυνος να ανατραπεί κάθε τέτοια προσπάθεια είναι μεγάλος.

5.

Μια κριτική εναντίον και των δύο σκέψεων θα μπορούσε να έχει ως εξής:

"Αφού δε μπορεί να υπάρξει συνείδηση της Νιρβάνα, τότε πώς μπορεί κανείς και κηρύττει κάτι το οποίο προφανώς δεν έχει ζήσει;"

ή

"Αφού τα πάντα, ακόμα και οι όποιες επαναστάσεις, είναι μέρος του συστήματος, τότε τι είναι αυτό που προτείνει ο Νετσάγιεφ για μετά την πρόκληση της επανάστασής του;"

Τόσο για το ένα όσο και για το άλλο ερώτημα η απάντηση θα ήταν παρόμοια: αυτές οι ερωτήσεις ανήκουν σε μια αφελή μεταφυσική. Ο κόσμος των ψευδαισθήσεων δεν ξεπερνιέται με την άσκηση περισσότερων ερωτήσεων που αφορούν τις ψευδαισθήσεις. Ο στόχος δεν είναι να τις κατανοήσουμε καλύτερα με περισσότερη σκέψη χτίζοντας πάνω τους. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει καν στόχος και αυτός είναι ο μόνος στόχος. Μεταφράζω αυτούσια την περιγραφή της βουδιστικής παραβολής του βέλους όπως την περιγράφει ο Μπόρχες:

"Κάποιος λαβώθηκε σε μια μάχη και δεν ήθελε να αφαιρέσει το βέλος. Αρχικά θέλει να μάθει το όνομα του τοξότη και την κάστα του, το υλικό του βέλους, το πού ήταν ο τοξότης, το μήκος του βέλους. Καθώς συζητούσαν αυτά τα ερωτήματα, πεθαίνει. 'Εγώ, παρόλα αυτά,' λέει ο Βούδας, 'διδάσκω το πώς να αφαιρεθεί το βέλος.'"

Αντίστοιχα, και ο Νετσάγιεφ δεν προτείνει κάποια ιδανική μορφή κοινωνίας. Ίσως - αυτή είναι καθαρά δική μου πρόταση - να πίστευε πως οποιαδήποτε πρόταση των επαναστατικών ιδεολογιών που τον περιτριγύριζαν (κομμουνισμός, αναρχισμός, εθνικισμός και οι μεταξύ τους προσμίξεις) να ήταν αρκετά εμποτισμένες από το προϋπάρχον σύστημα και άρα εάν υφίστατο μία όντως ριζική επανάσταση καμία από αυτές δε θα ανταποκρινόταν στα νέα μετεπαναστατικά δεδομένα. Ο μόνος στόχος είναι η επανάσταση με οποιοδήποτε κόστος και οποιαδήποτε συζήτηση για το μετά της αποτελεί εμπόδιο για την εκπλήρωσή της, καθώς και στοιχείο αφομοιώσιμο από το σύστημα. 

6.

Ο κόσμος της Σαμσάρα και ο κόσμος του συστήματος έχουν το ιδιαίτερο βαμπιρικό κοινό στοιχείο της δυνατότητας απορρόφησης οποιασδήποτε τάσης εναντίον τους. Ο μόνος τρόπος απαλλαγής από αυτά, εφόσον ζούμε εντός τους, δεν είναι παρά η εκ των έσω απόρριψή τους. Για το Βουδισμό η απόρριψη ονομάζεται διαλογισμός, για το Νετσάγιεφ καταστροφική επανάσταση.Ο πρώτος φαίνεται αρκετά παθητικός και η δεύτερη αρκετά ενεργητική. Ο Βουδισμός θέλει να ξεφύγει από τη Σαμσάρα χωρίς να την καταστρέψει, ενώ ο Νετσάγιεφ θέλει να καταστρέψει το σύστημα δίχως να διαλογιστεί με την επανάσταση.

Κλείνοντας μετα-καταστασιακά αυτό το κείμενο, ίσως μπορεί να γίνει λόγος για έναν διαλογισμό της καταστροφικής επανάστασης και για μια καταστροφική επανάσταση του διαλογισμού. Εάν αυτή η πρόταση είναι σωστή, ο επαναστάτης που διατηρεί στο πίσω μέρος του μυαλού του λίγο Βουδισμό και λίγο Νετσάγιεφ, ίσως θέσει σε συμμετρία τις ενεργητικές και τις παθητικές του τάσεις προχωρώντας ένα βήμα πιο πέρα προς την ολοκληρωτική εξάλειψη του συστημικού κόσμου των ψευδαισθήσεων. Με αυτό το κείμενο να αποτελεί μέρος του.

6+1.

Μια τελευταία παρατήρηση μεταφυσικής και αριθμητικής φύσεως. Πρωτού η μητέρα του Βούδα μάθει πως είναι έγκυος σε αυτόν ονειρεύεται πως εισέβαλε εντός της από την αριστερή πλευρά της ένας λευκός ελέφαντας με έξι προβοσκίδες, - ανεξήγητο γιατί - που σύμφωνα όμως με το Μπόρχες συμβολίζουν τις έξι κατευθύνσεις: πάνω, κάτω, εμπρός, πίσω, δεξιά, αριστερά. 

Ο Νετσάγιεφ χωρίζει τους ανθρώπους σε έξι κατηγορίες ανάλογα με το πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον ψυχρό επαναστάτη για την εκτέλεση του σκοπού του. Το γιατί οι κατηγορίες είναι έξι και όχι λιγότερες ή περισσότερες δεν αναλύεται κάπου.

Ο αριθμός έξι, λοιπόν, είναι παρών και στα δύο σύμπαντα. Η παρατήρηση αυτή είναι μια απλή καταγραφή σύμπτωσης.

Παραθέτω τέλος τα τρία κείμενα που στάθηκαν αφορμή για αυτό το κείμενο:

Η Κατήχηση του Επαναστάτη του Νετσάγιεφ:

http://www.marxists.org/subject/anarchism/nechayev/catechism.htm

Η ομιλία του Μπόρχες για το Βουδισμό:

http://www.southerncrossreview.org/48/borges-buddhism.htm
Θιβετανική Γιόγκα και Μυστικές διδασκαλίες του Έβανς-Γουέντζ:
http://www.scribd.com/doc/35504018/Tibetan-Yoga-and-Secret-Doctrines

Κωδικοποιημένο Γράμμα ενός Αναρχικού με Αρχικά Γράμματα.

Κωδικοποιημένο Γράμμα ενός Αναρχικού με Αρχικά Γράμματα.

(άμεσα εμπνευσμένο από το τραγούδι Kisaltmalar των Baba Zula)

ΧΞΣ' ΓΑΔΘ ΜΜΕ PC
ΧΑ ΟΕΑ ΔΑΠ ΠΑΜΑΚ
MC FFC Γεύση! KFC
ΔΕΗ ΟΥΚ CNN ΑΕΠΙ
ΛΑΟΣ KGB ΝΔ ΚΚΕ
CCCP ΕΣΡ ΕΤ3 Τικ τακ!
CIA FBI NASA NASDAQ
ΕΥΠ UFO ΔΟΥ ΚΕΘΕΥΟ
ΕΥΑΘ ΟΤΕ ΚΤΕΛ ΟΣΕ
ΕΕ ΑΕ TXC Ω, ναι!
ΕΛΑΣ ΔΙΑΣ ΑΠΘ ΨΝΘ
ΑΕΚ ΟΣΦΠ 1SEC ΣΠΦ
ΑΜΑΝ Aμήν! EZLN 17N
Μπου! TNT DMT LSD
ΟΠΚΕ ΟΚΔΕ ΟΠΛΑ ΖΝ
ΦΠΑ ΑΜΚΑ ΕΑΜ Μπαμ μπαμ!

Η Ηθική ως Κατούρημα και ως Αναπαράσταση.

Η Ηθική ως Κατούρημα και ως Αναπαράσταση.
onesecbeforetheend

1

Ένα σενάριο: Έχεις πιει μερικές μπύρες σε ένα πάρτι και δεν έχεις κατουρήσει. Περνούσες καλά και ο οργανισμός σου ξέχασε εντελώς το κατούρημα, θέτοντας τις προτεραιότητές του. Φεύγεις από το πάρτι προς το σπίτι σου με τα πόδια γιατί δεν έχεις λεφτά ούτε όρεξη για λεωφορεία ή ταξί.

Η διαδρομή σου είναι ένα σαρανταπεντάλεπτο μέσα από μια πολυσύχναστη πόλη του σαββατόβραδου. Οι οργανικές προτεραιότητες αλλάζουν. Δεν έχεις φίλους για να ξεχνιέσαι και ο οργανισμός σου φωνάζει: αποβολή υγρών. Εννοείται πως μέχρι και οι τουαλέτες των μακντόλαντς θέλουν κωδικό από απόδειξη πλέον. Μπορείς να κατουρήσεις έξω όμως. Όχι. Δεν είναι σωστό, από όλες τις απόψεις. Δεν είναι κόσμιο πρώτα απ' όλα. Αν σε δούνε; Μπορεί και να φας ξύλο. Επίσης δεν είναι και σωστό για τη δημόσια υγεία. Και στην τελική τι φταίνε όσοι περάσουν από κει και μυρίσουν τις αποβολές σου; Εν συντομία τα κρατάς λίγο ακόμα.

Έχει περάσει ένα τέταρτο και πλέον η διαδρομή μοιάζει Γολγοθάς. Όλη η διασκέδαση του βραδιού και οι χαρούμενες σκέψεις έχουν αντικατασταθεί από την επιθυμία αποβολής παραπροϊόντων του μεταβολισμού, κάτι τόσο φυσικό όσο η εκπνοή. Κάνεις σκέψεις για το κατούρημα, σκέψεις για τη σκέψη για το κατούρημα και όσο το αφηρημένο σου μετα-κατούρημα σχηματίζεται στον κόσμο των ιδεών, το υλικό κατούρημα θέλει να συγκεκριμενοποιηθεί και να πάει εκεί που ανήκει: στο περιβάλλον και όχι στο σώμα σου.

Πέρασαν άλλα δέκα λεπτά και θέλεις άλλα είκοσι για να πας στο σπίτι, λιγότερο από τα μισά. Αυτό σημαίνει ότι κοντεύεις. Λίγο ακόμα. Άλλα δέκα λεπτά μαρτυρίου περνάνε και όσο πλησιάζεις νιώθεις “τη φούσκα σου να σκάει.” Εάν συνεχίσει λίγο ακόμα αυτό, κάτι τρομακτικό για το σώμα σου θα συμβεί. Η όξινη σύσταση των καυτών ούρων θα πλημμυρίσει την περιοχή των γεννητικών σου οργάνων, το εσώρουχο, και το παντελόνι σου. Θα κατουρηθείς πάνω σου. Με το που γυρίσεις θα πρέπει να κάνεις άμεσα μπάνιο, ενώ νυστάζεις και θες να πέσεις άμεσα για ύπνο.

Μια νταλίκα παρκαρισμένη μπροστά σε ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ. Δεν το σκέφτεσαι άλλο. Τρέχεις και ρίχνεις ένα αυτοκρατορικό κατούρημα. Η κάθαρση του δράματος σε οδηγεί στα ουράνια. Ουράνιες ετυμολογικές σκέψεις σε κατακλύζουν. Συνδέεις τον ουρανό με τη βροχή και το ρήμα “ουρέω-ώ.” Η ινδοευρωπαϊκή σου παράδοση αναβιώνει μέσα από ένα κατούρημα έξω από ένα κέντρο αρρωστημένης παγκοσμιοποίησης.

Τα δέκα λεπτά που έμειναν για να φτάσεις ως το σπίτι σου έχουν την ακόλουθη δομή: για ένα λεπτό σκέφτεσαι την απόλαυση της πράξης σου και πως οι συνέπειές της δεν ήταν δα και τόσο τραγικές σε σχέση με την τραγωδία που πέρασες μισή ώρα τώρα ή σε σχέση με το πόσο ανθυγιεινή είναι από τη φύση της η νταλίκα που μόλις κατούρησες. Τα υπόλοιπα εννιά λεπτά σε βρίσκουν να αναπολείς το άτομο που νομίζεις πως ερωτεύτηκες σε αυτό το πάρτι. Η οργανική κάθαρση επήλθε δίχως τη χρήση κάποιου από μηχανής καθαρτικού.

2

Μία θεωρητικοποίηση του σεναρίου: Το παραπάνω κείμενο είναι συμβολικό.

Το πάρτι είναι η ελεύθερη έκφραση των ενστίκτων με τις θετικές και αρνητικές του συνέπειες. Ο άνθρωπος αρέσκεται στις κατηγοριοποιήσεις με βάση τις προτιμήσεις του Στη συνέχεια αποδείχτηκε πως αυτός είναι και ο μόνος τρόπος κατηγοριοποίησης: παροδικός με βάση τις περιστάσεις. Αυτό που κάποτε ήταν ανώτερο σε μια κοινώς αποδεκτή ταξινομική ιεραρχία μπορεί να λάβει την κατώτατη θέση υπό άλλες συνθήκες.

Η επιθυμία για κατούρημα είναι η έκφραση των απωθημένων αισθημάτων. Η απόσταση μέχρι το σπίτι είναι ο καιρός που χρειάζεται για τη μετάβαση από ένα μοντέλο επικρατούσας σκέψης σε ένα άλλο. Οι σκέψεις για τη δημόσια υγιεινή και την κοσμιότητα αποτελούν την απανταχού εφαρμογή των ηθικών κανόνων οι οποίοι (κατά Καντ) οφείλουν να είναι πραγματοποιήσιμοι και εφαρμόσιμοι πάντα και παντού.

Η κοινωνική κατακραυγή και το ξύλο είναι η τιμωρία που ορίζει το εκάστοτε σύστημα αξιών για όποιον δεν υπακούει σε αυτό. Οι αφηρημένες σκέψεις για το μετα-κατούρημα είναι η ψυχαναγκαστική τάση που προκαλεί η ηθικολογία για την εφεύρεση ενός “κακού” λόγου για να μην εκφραστεί το τωρινό καλό (το “ωραίο” που έρχεται στην “ώρα” του), την ίδια ώρα που οι συνθήκες καλούν για αναδιάταξη του “καλού” και του “κακού.”

Οι επόμενες σκέψεις για τα παρεπόμενα μιας καταναγκαστικής ηθικοκρατίας όπου κατουριέσαι πάνω σου είναι η τάση της αμφισβήτησης της παρούσας καθεστηκυίας τάξης. Είναι οι ιστορικές και ψυχολογικές συνθήκες που οδηγούν, έστω και λίγο αργά, στην αναγκαία αναθεώρηση των αξιών.

Η νταλίκα και το σούπερ μάρκετ είναι τα σύμβολα της κρατούσας αντίληψης και το κατούρημα εκεί είναι η απομυθοποίησή τους, το ιερό που βεβηλώνεται. Είναι ο μηδενισμός των αξιών και η αμφισβήτηση.

Το λεπτό μετά το κατούρημα είναι η άμεση αναγνώριση της μηδενικής αξίας της κρατούσας ηθικής τάξης. Στην πραγματικότητα, ο μηδενισμός αυτός είναι εγγεγραμμένος στον ανθρώπινο οργανισμό και γι' αυτό η αναγνώριση γίνεται άμεσα και δεν απαιτεί ιδιαίτερη εκπόνηση. Η εκπόνηση είναι μέρος της αφύσικης ηθικής συγκράτησης που σε συχνές δόσεις προκαλεί μόνο προβλήματα δύσκολα στην αντιμετώπιση, σωματικά και ψυχικά. Η αφύσικη νταλίκα της ηθικής που βρομίζει με την εξάτμισή της την ατμόσφαιρα είναι το σύστημα ορισμού των ηθικών αξιών που ορίζει ως καλό για τον εαυτό του ό,τι είναι βλαβερό για την υγεία όσων επηρεάζει.

Οι επόμενες σκέψεις για τον έρωτα είναι η έμπνευση για το πέρασμα προς τη νέα εποχή που ανοίγεται. Ο μόνος “φόβος” στο κρίσιμο αυτό ξεπέρασμα της προϋπάρχουσας ηθικολογίας έγκειται στη δημιουργία μιας εξίσου ψυχαναγκαστικής ανηθικολογίας. Όταν με το πρόσημο μιας δυνατής έμπνευσης (ο έρωτας στο πάρτι που σε αποτρέπει από το να κατουρήσεις) εντοπίζεται μια προβληματική κατάσταση βάσει της ηθικής (το να θες να κατουρήσεις έξω), η οποία ξεπερνιέται μέσω του ενστίκτου, ένας κίνδυνος ανακύπτει: η μετατροπή του πρώην ταμπού σε νυν φετίχ. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι “πολύ ανθρώπινος,” και λόγω της αιτιοκρατίας που μας μαστίζει είναι ικανός να θεσπίσει μία σχέση του τύπου “όσο πιο πολύ κατουράω έξω, τόσο πιο κοντά είμαι στον έρωτα.” Αυτός είναι ο κίνδυνος της ανηθικολογίας που συμπίπτει απόλυτα εν είδει πλευράς κέρματος με τον κίνδυνο της ηθικολογίας.

Η ηθική είναι μια αναπαράσταση των ανθρώπινων ηθών, των εθίμων και των συνηθειών ως “καλά” και “κακά.” Συνέχεια αναδιαμορφώνεται (άρα δεν υπάρχει ως τέτοια) και είναι τέτοια η φύση της που αν διατηρήσει τη μορφή της για πάνω από κάποιο χρονικό διάστημα (ή αν δοκιμάσει να διευρυνθεί σε ένα μεγαλύτερο από το χρήσιμο γεωγραφικό πλάτος), γίνεται αυτόματα προβληματική.

Η παραδοχή του τέλους της ηθικής είναι η αποδοχή της δυνατότητας εξέλιξης της ανθρώπινης φύσης.

Ένα φεμινιστικό σημείωμα: Μπροστά στον ηθικολογικό φόβο μιας ηθικοφεμινιστικής απάντησης σε αυτό το κείμενο, όπως “για τις γυναίκες είναι δύσκολο να κατουρήσουν έξω λόγω ανατομίας,” παραθέτω γνήσιες και όχι ηθικολογικές φεμινιστικές οδηγίες για το όρθιο κατούρημα με χρήση θηλυκών γεννητικών οργάνων.

http://www.wikihow.com/Urinate-Standing-Up-as-a-Female

Η Καφκαρίδα.

 Μια τσιρίδα.

Το άτομο εντός του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον εντός του ατόμου.

Το συνεχές της ατομικότητας. Οι τομές της συνέχειας.

Ο Ηράκλειτος πετά το σάκραμ του Ζήνωνα στο Δημόκριτο.

Ο Λαμάρκ και ο Δαρβίνος γελάνε.
Continuum. Individuum.

Ο Αχιλλέας εξαιτίας του Ομήρου. Ο Όμηρος εξαιτίας του Αχιλλέα.

Ο Τρωικός πόλεμος εξαιτίας της Ιλιάδας. Η Ιλιάδα εξαιτίας του Τρωικού πολέμου.

Εγώ κι Εσύμπαν. Me and Youniverse.

Η σκέψη για τη σκέψη. Η μετα-σκέψη.

Δεδομένα για δεδομένα. Μετα-δεδομένα.

In-formation's In-formation. Meta-information.

Η μόρφωση για τη μόρφωση. Η μετα-μόρφωση.
Το έν-τομο.

Η Καφκαρίδα.

Α!

Long Hair is Communism: Μια φαινομενολογία του αναρχικού κουρέματος.

 Long Hair is Communism: Μια φαινομενολογία του αναρχικού κουρέματος.

onesecbeforetheend

Σε μια φωτογραφία διαδήλωσης εναντίον του Χίπι κινήματος, κάποιος βλέπει ένα πλακάτ με το σύνθημα: "τα μακριά μαλλιά είναι κομμουνισμός." Δυστυχώς το ακόλουθο φαινομενολογικό συμπέρασμα απευθύνεται κυρίως στα βιολογικά χαρακτηριστικά του ανδρικού φύλου: αν το καλοσκεφτούμε, στο σήμερα τα μούσια και τα μαλλιά είναι κάτι παντελώς άχρηστο για τις βιολογικές μας ανάγκες. Άρα είναι περιττά και θα έπρεπε να ανήκουν στο περιβάλλον. Παρόλα αυτά, συνεχίζουν να φυτρώνουν στο σώμα. Είναι λοιπόν κάτι σαν ένα no man's land (και το man αποδεικνύει το σεξισμό του συμπεράσματος) ανάμεσα στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Μία λεπίδα, όπως αυτή του Όκκαμ (μην πολλαπλασιάζεις άσκοπα τα πράγματα) μπορεί να σε απαλλάξει από τις περιττές τρίχες. Αυτό λέγεται ξύρισμα/κούρεμα. Το να ξυριστείς αποτελεί, λοιπόν, μία πράξη ενδυνάμωσης της προσωπικής ταυτότητας, των πολέμαρχων του ατόμου/ατομικισμού (βλ. Χίτλερ, Ναπολέων, Καίσαρας, στρατός). Το να αφήσεις τα μαλλιά να μεγαλώσουν είναι μια πράξη εξάλειψης των προσωπικών στοιχείων: τα όρια μεταξύ του κόσμου και του ατόμου δεν είναι ορατά, με την έμφαση στους κοινούς παρονομαστές (βλ. Θεός από τον Χριστό, Κομμουνισμός από τον Μαρξ, τρέλα από τον "τρελό του χωριού", "κάντε έρωτα, όχι πόλεμο" από χίπηδες). Η αναρχική κοινωνία φαντάζει από τα κουρέματα φεμινιστική. Κάποιες τρίχες του σώματος είναι πλήρως κομμένες σχεδόν πάντα (οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν έντονη τριχοφυία στο πρόσωπο) και κάποιες άλλες υπερβάλλουν στην πυκνότητά τους (οι περισσότερες γυναίκες τείνουν να έχουν πλούσιο τριχωτό της κεφαλής, βλ. επίσης: τζίβες). Η αναρχική κοινωνία διαθέτει στη φύση της μαλλιά ταυτοχρόνως ξυρισμένα και μακριά (βλ. Πανκ κίνημα και όχι μόνο). Διαθέτει μια ισχυρή προσωπικότητα που αποβλέπει στη δημιουργική συμφιλίωση της διαφορετικότητας. Είναι όλοι διαφορετικοί και όλοι ίσοι. Κάνουν πόλεμο για να κάνουν έρωτα και κάνουν έρωτα για να κάνουν πόλεμο.

Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή αυτήν τη φωτογραφία:
http://thesocietypages.org/socimages/files/2009/10/800px-Little_Rock_integration_protest.jpg

Το αναπόφευκτο αδύνατο και το αδύνατο αναπόφευκτο: Μια υπεράσπιση της Αναρχίας.

Το αναπόφευκτο αδύνατο και το αδύνατο αναπόφευκτο:

Μια υπεράσπιση της Αναρχίας.

 onesecbeforetheend

 

Ο φόβος του θανάτου ξεπερνιέται με το θάνατο του φόβου.

Περίπου πριν ενάμιση αιώνα, μια φράση συγκλόνισε την Ηθική: "Ο Θεός πέθανε."

Περίπου πριν έναν αιώνα, μια φράση συγκλόνισε την Αισθητική: "Η Τέχνη πέθανε."

Ένα εντροπικό καζάνι στο οποίο έβρασαν ο Νίτσε, ο Φρόιντ, το Νταντά, και ο Χάιζενμπεργκ, ξέβρασε μια ακόμα συγκλονιστική φράση που συγκλόνισε το μέσα και το έξω, την οντολογία και την επιστημολογία: "Η Αλήθεια πέθανε."

Νιτσεϊκά, λοιπόν, η λογική, πολιτική και Ιουδαιοχριστιανική αντιπαράθεση καλού και κακού (είτε αυτή προέρχεται από τον προφήτη του Θεού, είτε από το φιλόσοφο μιας επερχόμενης "καλύτερης" κοινωνίας) αίρεται. Αιρετικοί καλλι-τέχνες βρίσκουν διέξοδο στην Τέχνη, έξω από πολιτική, έξω από θρησκεία.

Η Τέχνη όμως, ως τέτοια, στοχεύει στην αναγωγή της ως "καλή," ώσπου το καλύτερο απόγειο της αισθητικής αυτοαναφορικότητάς της ήταν η "τέχνη για την τέχνη." Ο φόβος του θανάτου της ξεπεράστηκε και έτσι, οι ίδιοι οι καλλιτέχνες σκότωσαν την Τέχνη. Τεχνίτες και ειδικοί της Τεχνολογίας καταλαμβάνουν το τελευταίο οχυρό: το κάστρο της Επιστήμης.

Το κάστρο της Επιστήμης (επ-ίσταμαι) είναι αυτό της θεωρίας, όπου κάποιος βλέπει από ψηλά. Η Αλήθεια είναι ορατή από αυτήν τη θέση και, έτσι, όποιος την κατέχει γίνεται και ο συγγραφέας-εξουσιαστής (authorship/authority). Η εξουσία, βέβαια, έχει πολλά στοιχεία από την προηγούμενη θρησκευτική/πολιτική κατάσταση που όλοι απεύχονταν. Διαθέτει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των δύο αυτών ανθρώπινων ενασχολήσεων: την επιμονή των απόψεων. Ο απόηχος αυτός ήταν φανερός στους συγγραφείς επιστημονικών κείμενων: διαρκείς ασυμφωνίες ως προς το τι είναι αληθινό. Η απάντηση ήρθε και πάλι εκ των έσω από δύο πλευρές που έλεγαν το ίδιο πράγμα, αλλά από διαφορετική άποψη. Η επιστήμη της λογο-τεχνίας μίλησε από την πέννα του Ρολάν Μπαρτ για τον "θάνατο του Συγγραφέα." Η επιστήμη της τεχνο-λογίας μίλησε από την πέννα του Χάιζενμπεργκ για την "αρχή της Απροσδιοριστίας", συντακτικά βλέποντάς τη, μια αρχή (συγκεκριμένη εξουσία της μιας αλήθειας) που βασίζεται στην Απροσδιοριστία και στην Αβεβαιότητα (την αφηρημένη έλλειψη εξουσίας της αλήθειας), της Αναρχίας.

Η πορεία της ανθρώπινης σκέψης μπορεί, έτσι, να χαρακτηριστεί ως τραγική, τρομακτική, δραματική και φοβερή. Ξαφνικά, φαίνεται να μην έχουμε σκοπό και να οδεύουμε, με επιστημονικά αποδεδειγμένα στοιχεία πλέον, προς το αβέβαιο. Η κατάσταση αυτή είναι αναπόφευκτη, εφόσον είναι δραματική και το ξέρουμε αυτό από τον καιρό του Αριστοτέλη ακόμα. Η κάθαρση σε κάθε τραγωδία επέρχεται μέσω του φόβου. Ο κιρκεγκωριανός φόβος και τρόμος που ζούμε ήταν αναπόφευκτος και μάλλον αναπόφευκτη είναι και η επερχόμενη κάθαρση.

Ο Χάιζενμπεργκ, σε μία γλώσσα μαθηματική και συμβολική, όρισε μια νέα ηθική - που βέβαια έχει ξεπεράσει την όποια ηθική γνωρίζαμε ως τώρα. Αντιπαραθέτοντας την αρχή της Απροσδιοριστίας/Αβεβαιότητας στην κρατούσα αρχή της Αιτιοκρατίας, αντιπαραθέτει στους ορίζοντες του καλού/όμορφου/αληθινου και κακού/άσχημου/ψευδούς τον ορίζοντα του αναπόφευκτου και του αδύνατου. Στον ορίζοντα του αναπόφευκτου βρίσκεται η απόλυτη βεβαιότητα, η απόλυτη εντροπία του θερμικού θανάτου. Στον ορίζοντα του αδύνατου βρίσκεται η απόλυτη αβεβαιότητα, η απόλυτα πληροφοριακή κατάσταση, η αρνητική εντροπία. Τα ενδιάμεσα καζαντζακικά κβαντικά σημεία τα λέμε ελευθερία των πιθανοτήτων. Όσο πιο πιθανή είναι μια κατάσταση, τόσο πιο κοντά βρίσκεται στην αναποφευξιμότητα. Όσο πιο απίθανη είναι μία κατάσταση τόσο πιο κοντά βρίσκεται στην αδυνατότητα. 

Ο αριστοτελικός τρόμος της επερχόμενης κάθαρσης είναι μια αρχαϊκή μετάφραση του περάσματος από το βέβαιο στο αβέβαιο, από το αναπόφευκτο στο αδύνατο. Αποτελεί μία πολύ ιδιαίτερη αντιστροφή: Το αδύνατο γίνεται αναπόφευκτο και το αναπόφευκτο γίνεται αδύνατο. Η βεβαιότητα των ηθικών του παρελθόντος ακυρώνεται και μια νέα κατάσταση είναι αναγκαία. Φυσικά, η νέα κατάσταση είναι απροσδιόριστη. Εφόσον δεν τη γνωρίζουμε, δε μπορούμε και να την ορίσουμε. Δεν είναι μάλλον το αναπόφευκτο του θανάτου που φοβίζει τον άνθρωπο, όσο το απροσδιόριστο αυτού του επέκεινα. Και ο Αριστοτέλης που θεωρούσε αναπόφευκτη συν-ήθειά του τη δημιουργία ορισμών, δε θα μπορούσε παρά να φοβάται ό,τι το απροσδι-όριστο.

Η οικολογία της Αισθητικής έχει να μας προσφέρει έναν πολύ ωραίο κύκλο, ωραίο αναφορικά με τα νέα αισθητικά κριτήρια της Απροσδιοριστίας. Μία νέα κατάσταση (ας πούμε, ένας πίνακας του Μαλέβιτς το 1915) είναι συν-ήθως άσχημη και τρομακτική και λαμβάνει αρνητική κριτική από τη μάζα και θετική κριτική μόνο από την ελίτ που είναι προτοιμασμένη για την επερχόμενη αλλαγή. Στη συνέχεια, αφότου ξεπεραστεί το απροσδιόριστο σημείο του Ζήνωνος, όπου το άσχημο θεωρείται όμορφο, σιγά-σιγά γίνεται απλώς αποδεκτό για να στολίζει το περιβάλλον, ώσπου στο τέλος αγγίζει τα όρια του Κιτς. Μέσα από την απόλυτα εντροπική αυτή κιτς κατάσταση, όπου οι πάντες περιβάλλονται από μία ηθική που δε λειτουργεί, ξεπηδάει μέσα από μία διαλεκτική τυχαίου και αναγκαίου το νέο άσχημο, το νέο πρωτοπόρο (αβάν γκάρντ), το νέο μελλοντικά όμορφο. 

Ο χρόνος αναγνώρισης των εαυτών τους που απαιτείται από τους ανθρώπους για να θεωρήσουν τη νέα κατάσταση όμορφη, ορίζει το πόσο ρηξικέλευθη είναι αυτή η κατάσταση. Και κάθε φορά, όπως σε ένα μυθικό κύκλο που επαναλαμβάνεται αιώνια, όταν οι νέοι θεοί αντικαθιστούν τους παλιούς, η ασχήμια του φόβου του αγνώστου ξεπερνιέται με το να κάνουμε το φόβο γνωστό μας και να μην το φοβόμαστε. Έτσι, ο φόβος του θανάτου ξεπερνιέται με το θάνατο του φόβου. Τώρα γίνεται φανερό γιατί η κοινή γνώμη θεωρεί τους Αναρχικούς τρομοκράτες. Η αιτιοκρατία φοβάται την απροσδιοριστία και ελλείψει κάποιας άλλης ονομασίας την ονομάζει τρομοκρατία.

Δομή και Λειτουργία: Προς ένα τέλος της μουσικής.

Δομή και Λειτουργία: Προς ένα τέλος της μουσικής.

Αφιερωμένο στον εμπνευστή Flusser.

Παραδοσιακά υπάρχει μια αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ της λειτουργικότητας και της δομής ενός συστήματος ως προς την πολυπλοκότητά του. Θα δώσω δύο απλά παραδείγματα. 

Το σκάκι είναι ένα υπερβολικά απλό (simplex) σύστημα όσον αφορά τη δομή του - μερικά πιόνια και μια ανάλογα βαμμένη επιφάνεια αρκούν -, αλλά είναι εξαιρετικά περίπλοκο (complex) στη λειτουργία του - προϋποθέτει γνώση κανόνων και στρατηγική μπροστά στις άπειρες δυνατότητες που προσφέρει.

Η τηλεόραση είναι ένα υπερβολικά περίπλοκο σύστημα όσον αφορά τη δομή της - σειρές επί σειρών κυκλωμάτων, πομποί, δέκτες και πολλά άλλα -, αλλά είναι εξαιρετικά απλή στη λειτουργία της - ένα τηλεχειριστήριο με δέκα κουμπιά, πολύ εύκολα στη χρήση τους, αρκεί για να τη χρησιμοποιήσει κάποιος στην πληρότητά της.

Η σχέση αυτή φαίνεται να οξύνεται κατά την πάροδο των τεχνολογικών ετών. Τα συστήματά μας γίνονται ολοένα και πιο εύκολα στη λειτουργία τους και πιο περίπλοκα στη δομή. Αυτό έχει ένα ιδιαίτερο αισθητικό αποτέλεσμα το οποίο βρίσκει μια παραλληλία στη θεωρία της εντροπίας.

Ένα σύστημα όπως το σκάκι κινητοποιεί τις αισθήσεις προσφέροντας μια συνεχή πρόκληση στο χρήστη του, ο οποίος βρίσκεται σε εγρήγορση, μέσα σε ένα πληροφοριακό διάλογο με το σύστημα που χρησιμοποιεί, εισάγοντας και εξάγοντας νέο νόημα στα δεδομένα της απλής αυτής δομής. "Αισθητοποιείται."

Ένα σύστημα όπως η τηλεόραση ακινητοποιεί τις αισθήσεις προσφέροντας έναν συνεχή εφησυχασμό στο χρήστη της, ο οποίος βρίσκεται σε λήθαργο, μέσα σε ένα εντροπιάζον περιβάλλον λόγω του συστήματος που χρησιμοποιεί, λαμβάνοντας παθητικά ένα σωρό πληροφοριών μέσω των πομπών της πολύπλοκης αυτής δομής, δίχως τη δυνατότητα ανάδρασης και προσπέλασης. "Αναισθητοποιείται."

Αυτή ήταν η ιστορία μέχρι τη χρήση της τηλεόρασης ως κατεξοχήν μέσου επικοινωνίας και κυρίαρχου συστήματος πληροφόρησης. Η ανάπτυξη των υπολογιστών και του διαδικτύου προσφέρει μία ολοκαίνουργια εμπειρία που προκαλεί τις αισθήσεις μας λόγω των άπειρων δυνατοτήτων εισαγωγής και εξαγωγής πληροφορίας που διαθέτει με την παράλληλη ύπαρξη μιας ιδιαίτερα σύνθετης δομής. Η ταυτόχρονη πολυπλοκότητα που διέπει τόσο τη δομή όσο και τη λειτουργία του υπολογιστή (για τον άνθρωπο που θα καταφέρει να τον δαμάσει σε μεγάλο βαθμό), είναι μια απόδειξη του ξεπεράσμος της διαλογικής/αναλογικής μας συνείδησης που βασιζόταν στην ιστορική και γραμμική συνείδηση. Η περιπλοκότητα, πλέον, είναι σημάδι σύν-θεσης (com-pute) ψηφίων (calculi), γεγονός που αφήνει τον ορίζοντα ανοιχτό για ένα ατελεύτητο παιχνίδι δοκιμής πιθανοτήτων με στόχο τον εντοπισμό των μη-αναμενόμενων (και άρα πληροφοριακών) καταστάσεων μέσα από τον χαοτικό κύκλο της αρνητικής εντροπίας που δημιουργείται από τη συσσώρευση του όγκου των παλαιών πληροφοριών.

Ας δούμε τώρα τι γίνεται με το rap. Σε σχέση με την εξέλιξη της τεχνολογίας, η μουσική φαίνεται να ακολουθεί μια αντίστροφη πορεία. Η παραγωγή μουσικής ήταν στο παρελθόν όλο και πιο περίπλοκη μέσω της σύνθεσης. Αρχικά φαίνεται να ξεκίνησε από τον παιγνιώδη πειραματισμό για τον εντοπισμό μη πιθανών πληροφοριακών μουσικών στοιχείων - όπως στην περίπτωση των υπολογιστών. Στη συνέχεια οι μουσικοί συνθέτες απομονώθηκαν στην περιπλοκότητά τους εξάγοντας μόνο μουσικά προϊόντα στο κοινό υπό μορφή ηχογραφήσεων και συναυλιών - όπως στο παράδειγμα της τηλεόρασης. Το σήμερα φέρνει αρκετά παραδείγματα τα οποία μας φέρνουν πιο κοντά στο παράδειγμα του σκακιού. Είδη όπως το rap, το dubstep ή το drum'n'bass είναι κατά κύριο λόγο εξαιρετικά εύκολα στην παραγωγή τους και απλά στη δομή τους τεχνικά και μουσικά (sampling, ρυθμός τεσσάρων τετάρτων), αλλά θέτουν τη μεγάλη πρόκληση στο θέμα του στίχου. 

Κάποιος μπορεί να θεωρήσει πως ένα τραγούδι rap, για παράδειγμα, είναι το αποτέλεσμα ιδιαίτερης μουσικής σύνθεσης παρακολουθώντας μια σύχρονη ορχήστρα που παίζει rap. Θα ήταν ο ίδιος άνθρωπος που θα έλεγε πως το σκάκι είναι αποτέλεσμα ιδιαίτερης λειτουργικής δομής εάν έβλεπε μία χρυσή σκακιέρα και πιόνια σκαλισμένα με εξαιρετική λεπτομέρεια. Η ουσία της αναλογίας δομής και λειτουργικότητας δε φαίνεται να αλλάζει παρόλα αυτά, όσον αφορά τη λειτουργία κάθε συστήματος ως τέτοιο, ασχέτως με την εξωτερική του εμφάνιση.

Εάν πριν τη δημιουργία απλών στη δομή συστημάτων, όπως το σκάκι, δεν υπήρχαν τεχνικά συστήματα, μήπως η αντίστροφη αυτή εξέλιξη τεχνικών συστημάτων και θεωρίας αποτελεί ένα προμήνυμα για το τέλος της μουσικής;